ՌՈՒԲԵՆ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ. «Մեր նպատակը կառուցողական երկխոսության ճանապարհով հարկերի ինքնուրույն վճարման մշակույթի ամրապնդումն է»

Կապանի տարածքային հարկային տեսչությունում հաշվառված հարկ վճարողներից գործունեություն է իրականացնում 2057-ը: Հաշվառված հարկ վճարողներից 2195-ը կնքել է պայմանագիր էլեկտրոնային եղանակով հաշվետվություններ ներկայացնելու համար: Հարկային տեսչությունում հաշվետվությունների ներկայացման ժամանակաշրջանում այլեւս հերթեր չեն գոյանում, եւ հարկ վճարողները ստիպված չեն լինում անցնել տարբեր աշխատասենյակներով: Տեխնոլոգիաների ներդրումը հարկային ոլորտում այժմ նոր հնարավորություններ ու աշխատաոճ է ենթադրում այս կառույցի համար: Կապանի ՏՀՏ պետ Ռուբեն Գեւորգյանն իր զրույցում շեշտում է, որ համակարգում հիմա առավել կարեւորվում եւ տեղ է տրվում վերլուծական աշխատանքին, ինչի արդյունքում նաեւ նվազել է ստուգումների քանակը:

ԱՅՑԵՔԱՐՏ Ռուբեն Գեւորգյան. ծնվել է 1956թ. Երեւանում: Ավարտել է Երեւանի N127 միջն. դպրոցը: 1975թ. ընդունվել է ԵՊՀ տնտեսագիտական ֆակուլտետ, 1979թ. ավարտել Երեւանի ժողովրդական տնտեսության ինստիտուտը` ստանալով տնտեսագետի որակավորում: 1979թ. աշխատանքի է անցել ՀՀ ֆինանսների նախարարության կենտրոնական ապարատում, աշխատել մինչեւ 1991թ.: 1979-1981թթ. ծառայել է խորհրդային բանակում: 1991 թվականից աշխատում է ՀՀ հարկային համակարգում` հարկային տեսուչ, ավագ հարկային տեսուչ, գլխավոր հարկային տեսուչ, այնուհետեւ` բաժնի պետ, վարչության պետի տեղակալ: 2010-2013թթ. աշխատել է Արտաշատի տարածքային հարկային տեսչության պետ, իսկ 2013թ.հունվարից նշանակվել է ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ Կապանի տարածքային հարկային տեսչության պետ:
ՀՀ հարկային ծառայության առաջին դասի ավագ խորհրդական է:
Ամուսնացած է, ունի երեք զավակ:

---

 

– Պարո՛ն Գեւորգյան, որո՞նք են հարկային մարմինների 2014թ. աշխատանքային առաջնահերթությունները:

– ՀՀ ԿԱ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Գագիկ Խաչատրյանն ամեն ֆինանսական տարվա սկզբում ուղերձով դիմում է համակարգի աշխատողներին, որտեղ նշում է տարվա մարտահրավերները: Ելնելով այս տարվա ուղերձի տրամաբանությունից` ասեմ, որ ՀՀ ԿԱ ՊԵԿ-ի համար 2014-ը հայտարարվում է ռիսկերի կառավարման վրա հիմնված հարկային եւ մաքսային վարչարարության արդյունավետության բարձրացման տարի, հարկ վճարողների ինքնահայտարարագրման ամրապնդման տարի, որն ուղեկցվելու է ստվերի դեմ պայքարի գործուն մեխանիզմների կիրառմամբ, նաեւ` վերլուծական կարողությունների հզորացման, Մաքսային միությանն անդամակցության հետ կապված անհրաժեշտ բարեփոխումների իրականացման, մաքսային ընթացակարգերի ավտոմատացման տարի:

– Կառուցվածքային փոփոխություններ եղե՞լ են Ձեր ղեկավարած կառույցում, ի՞նչ տարածք եք այժմ սպասարկում, եւ ի՞նչ թվային տվյալներ ունեք 2014-ի առաջին եռամսյակի ամփոփումից:

– Փոփոխությունն այն էր, որ Մեղրու ՏՀՏ-ն միացավ Կապանի ՏՀՏ-ին, եւ հիմա Կապանի ՏՀՏ-ն սպասարկում է այդ երկու տարածաշրջանը: Որպեսզի ինչ-ինչ հարցերի դեպքում հարկատուները չհասնեն Կապան` Ագարակ եւ Քաջարան քաղաքների «Հայփոստ»-ի բաժանմունքներում ունենք նաեւ հարկ վճարողների սպասարկման կետեր:

Նշեմ, որ տեսչությունում հաշվառված հարկ վճարողներից գործունեություն իրակացնողների թիվը 2057 է, որոնցից 573-ը կազմակերպություններ են, իսկ 1484-ը` անհատ ձեռնարկատերեր: Գործող հարկ վճարողներից 181-ը ԱԱՀ վճարող է, 1278-ը` շրջանառության հարկ վճարող, 292-ը` արտոնագրային վճար վճարող, 63-ը` հաստատագրված վճար վճարող, 243-ը` ՀՈԱԿ, ՊՈԱԿ, ՀԿ:

2014թ. առաջին եռամսյակում Կապանի ՏՀՏ-ն 1309.3 մլն դրամ փաստացի մուտք է ապահովել պետական բյուջե: Նշեմ, որ 2013թ. ունեցել ենք 6517.5 մլն դրամ, իսկ 2012թ.` 5513.5 մլն դրամ փաստացի մուտք:

– Ո՞րոնք են Կապանի ՏՀՏ սպասարկած տարածքի խոշոր հարկատուները, որոնց հարկերի վճարումը Ձեր տիրույթում չէ:

– Խոշոր ընկերությունները, որոնց տարեկան իրացման ծավալը գերազանցում է 1 մլրդ դրամը, հաշվառված են խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչությունում: Դրանք ընտրվում են մի քանի չափանիշներ հաշվի առնելով` վճարած հարկեր, աշխատողների թվաքանակ եւ այլն: Մեր կողմից սպասարկվող տարածքում գործունեություն իրականացնող կազմակերպություններից` Ագարակի, Քաջարանի եւ Կապանի հանքարդյունաբերական ձեռնարկությունները հաշվառված են խոշոր հարկ վճարողների հարկային տեսչությունում, 2013թ. եւս հինգ կազմակերպության հաշվառումը տեղափոխվել է այնտեղ:

– Պարո՛ն Գեւորգյան, հարկատուներն այսօր հնարավորություն ունե՞ն ժամանակին եւ պատշաճ կերպով տեղեկանալու հարկային ոլորտի օրենսդրական փոփոխությունների մասին:

– Իհարկե, դրանք տեղադրվում են մեր պաշտոնական կայքում, դրանց մասին իրազեկվում են ԶԼՄ-ների միջոցով, հրապարակվում են «Պաշտոնական տեղեկագրում»: Այսօր ցանկացած տիպի տեղեկատվություն առավել մատչելի է: Բացի հրապարակումներից, մենք նաեւ սեմինար-խորհրդակցությունների միջոցով իրազեկում ենք հարկ վճարողներին: Հարկային տեսչությունում տեղեկատվական վահանակին տեղադրվում են բոլոր կարեւոր նորություններն ու փոփոխությունները, ու այստեղ այցելուները կարող են ծանոթանալ դրանց:

– Եվ քանի որ փոփոխություններից խոսեցինք, ի՞նչ է իրենից ներկայացնում մեկ տարի առաջ ուժի մեջ մտած շրջանառության հարկը:

– 2013-ի հունվարի 1-ից գործում է «Շրջանառության հարկի մասին» ՀՀ օրենքը: Այն որոշակի ոլորտների համար է, մասնավորապես` փոքր բիզնեսի: Շրջանառության հարկ վճարող են համարվում անձինք, որոնց կողմից նախորդ օրացուցային տարվա ընթացքում գործունեության բոլոր տեսակների մասով մատակարարված ապրանքների եւ մատուցված ծառայությունների (կատարված աշխատանքների) իրացումից հասույթը՝ առանց ԱԱՀ-ի, չի գերազանցել 58,35 մլն դրամը:

Փոքր բիզնեսի կազմակերպման առումով այն հարմար հարկատեսակ է: Հարկ վճարողները հաշվառումը նախկին ձեւով չեն վարում, այլ ավելի պարզեցված ձեւով` իրացման ծավալի որոշակի տոկոս վճարում են բյուջե: Իհարկե, կան բացառություններ, երբ այդ նույն ծավալի շրջանառություն ունեցող հարկ վճարողները չեն կարող համարվել շրջանառության հարկ վճարողներ, քանի որ գործունեության որոշ տեսակների եւ որոշակի պայմանների դեպքում կիրառվում են հարկման այլ ռեժիմներ:

– Էլեկտրոնային եղանակով հաշվետվությունների ներդրման համակարգը որքանո՞վ է նվազեցրել հարկային մարմին-հարկատու ֆիզիկական շփումները:

– Ասեմ, որ դրանք կտրուկ նվազել են: Տեսչությունում հարկ վճարողների կողմից ներկայացված հաշվետվությունները, հաշվարկներն ընդունվում են ինչպես էլեկտրոնային, այնպես էլ թղթային տարբերակով: Հետագայում բացառապես կանցնենք էլեկտրոնային տարբերակին: Իհարկե, իսպառ չենք բացառում շփումները: Հարկ վճարողները պարզաբանումներ ստանալու նպատակով կարող են այցելել տեսչություն: Նշածս թվերից էլ երեւում է, որ այժմ մեզ մոտ հաշվետվությունների մեծ մասը ներկայացվում է էլեկտրոնային եղանակով:

– Յուրաքանչյուր տեխնիկական նորամուծություն նվազեցնում է մարդկային գործոնը, էլեկտրոնային համակարգի գործարկումից հետո աշխատողների կրճատում եղե՞լ է:

– Կրճատում չի եղել, որոշակի վերադասավորումներ եղան: 2014թ.մարտ ամսին լուծարվեց Մեղրու տարածքային բաժինը, իսկ Կապանի ՏՀՏ-ում ստեղծվեց նոր` հարկ վճարողների սպասարկման բաժին:

– Ստուգումների պրակտիկան այսօր ինչպիսի՞ն է:

– Մեր օրենսդրությունը քայլառքայլ փոխվում է դեպի այն, որ գործարարն ազատ գործի, ու հարկային տեսչությունն անհարկի չմիջամտի նրա գործերին: Այսօր մեզ մոտ ստուգումների քանակը բավականին նվազել է: Գործընթացը հետեւյալն է. վերլուծությունների արդյունքում վեր են հանվում ռիսկային կազմակերպությունները: Այն հարկ վճարողները, որոնք իրենց գործունեության մեջ ունեն որոշակի ռիսկեր կամ խնդիրներ, իրազեկվում են` հնարավորություն ունենալով շտկելու դրանք: Կարող են արձագանքել իրազեկմանը եւ համապատասխան քայլեր ձեռնարկել, կարող են չարձագանքել: Գործում է ծանուցումների եռաստիճան համակարգ: Եվ երրորդ ծանուցումից հետո միայն, եթե հարկ վճարողի կողմից արձագանք չի լինում, դասվում է ռիսկային հարկ վճարողների շարքին եւ հետագայում ենթակա է ստուգման: Այս մեթոդիկան կիրառելու արդյունքում ստուգումները բավականին նվազել են: Ի վերջո, հնարավոր է, որ հարկ վճարողը պարզապես ուշադիր չի եղել, ու իրազեկումը հնարավորություն է տալիս, որ ուղղի իր թույլ տված սխալը: Հարկային տեսչության նպատակը ստուգելն ու պատժելը չէ, այլ հնարավորություն տալը հարկ վճարողին` շտկելու իր թերացումները եւ բացթողումները:

– Ձեր ամփոփագրերի եւ վերլուծությունների արդյունքում տիրապետում եք սպասարկվող տարածքի տնտեսական վիճակին. կարո՞ղ եք ասել, թե այժմ այս տարածաշրջանում ինչպիսին է փոքր եւ միջին բիզնեսի վիճակը, այն զարգացո՞ւմ, թե՞ նահանջ է գրանցում:

– Այստեղ այդ հարցում որոշիչ, վճռորոշ դեր ունի «Զանգեզուրի ՊՄԿ» ՓԲԸ-ն: Նրան տարբեր ծառայություններ մատուցող մի շարք կազմակերպություններ հաշվառված են Կապանի ՏՀՏ-ում: Այդ ձեռնարկություններն աշխատում են անմիջականորեն «Զանգեզուրի ՊՄԿ» ՓԲԸ-ի պատվերով, եւ նրանց կարգավիճակը պայմանավորված է կոմբինատի ֆինանսական դրությամբ: Որպես հետեւանք աշխուժանում է առեւտրի եւ սպասարկման ոլորտը: Եվ սա մի փոխկապակցված կուռ շղթա է: Նախորդ տարվա 4-րդ եռամսյակից սկսած` զգում ենք, որ «Զանգեզուրի ՊՄԿ» ՓԲԸ-ն սահմանափակել է պատվերները, նրա ենթակառուցվածքների կողմից իրականացվող աշխատանքների ծավալները բավականին նվազել են, ու, բնականաբար, դրա «արձագանքը» տեսանելի է այլ ոլորտներում եւս: Այս տարածաշրջանում հանքարդյունաբերությունը գերակա ճյուղ է, եւ դրա հետ անուղղակի եւ ուղղակի կապ ունեն բոլոր ոլորտները:

– Իսկ պետբյուջեի հանդեպ ի՞նչ հարկային պարտավորություններ ունի այսօր գյուղացին:

– Գյուղացին միայն հողի հարկ եւ գույքահարկ է վճարում համայնքային բյուջե: Ազատ է իր կողմից արտադրած մթերքն իրացնելու հարցում եւ որեւէ խնդիր չունի հարկային տեսչության հետ:

– Դուք նաեւ կազմակերպությունների աշխատողների թվաքանակից եք տեղյակ. ի՞նչ են ցույց տալիս ներկա միտումները` նվազո՞ւմ, թե՞ ավելանում է զբաղված անձանց թիվը:

– Ասեմ, որ աշխատողների թվաքանակն ավելացել է, բայց այդ ավելացումը համարել գործազրկության նվազում եւ զբաղված անձանց ավելացում` այնքան էլ ճիշտ չի լինի: Դա նաեւ արդյունք է այն բանի, որ կարեւորում ենք ստվերի դեմ պայքարը, եւ դրանում ունենք որոշակի հաջողություն: Եթե իրական զբաղվածներին բացահայտելուց հետո նրանց գրանցում են որպես աշխատող, կամ եթե օրենսդրական դաշտն այսօր այնպիսին է, որ աշխատողը շահագրգռված է եւ ստիպում է գործատուին իրեն գրանցել որպես աշխատող, դա բերում է աշխատողների թվի ավելացման: Այնպես որ, դա նաեւ վարչարարության արդյունք է, եւ լուրջ վերլուծության կարիք կա իրական պատկերը պարզելու համար: Ավելացել է նաեւ միջին աշխատավարձը, բայց էլի հակված եմ նույն կերպ մտածել. հարց է` իրականում մարդկանց կենսամակարդակը բարելավվե՞լ է, թե՞ վարչարարության եւ ստվերի դեմ պայքարի արդյունքում իրական աշխատավարձն են ցույց տալիս:

– Իսկ վերադասը, ՏՀՏ-ների աշխատանքը գնահատելիս, ի՞նչ չափանիշներ է հաշվի առնում:

– Տարբեր չափորոշիչներ կան. ՏՀՏ-ին ամենամսյա ծրագրային առաջադրանք է տրվում, եւ դրա կատարումը շատ կարեւոր ցուցանիշ է աշխատանքի գնահատման համար: Մեկ այլ կարեւոր չափորոշիչ է գերավճարների նվազեցման ցուցանիշը, այսինքն` գերավճարներ ունենալն առհասարակ բացասական երեւույթ է համարվում: Ապառքների կրճատումը եւս կարեւոր ցուցանիշ է: Նշեմ, որ Կապանի ՏՀՏ-ում ապառքների մասով, չասեմ փայլուն, բայց բավականին շահեկան վիճակում ենք: Իմիջիայլոց, Կապանում գրանցված հարկ վճարողները բավականին քաղաքակիրթ եւ օրինապահ են, ու շատ հաճելի է աշխատել այն միջավայրում, որտեղ մարդիկ հարգում են օրենքը:

– Ի՞նչ գնահատական կտաք Ձեր աշխատողների պատրաստվածությանը, համալրվա՞ծ եք արհեստավարժ կադրերով:

– Մեր աշխատակազմը բավականին պատրաստված է, չնայած բոլոր կոլեկտիվներում էլ կան խնդիրներ, եւ բոլորն էլ կուզենային ավելի կատարյալ թիմ ունենալ: Դժգոհ չեմ: Մեր աշխատակիցները գիտակցում են, որ շատ լուրջ աշխատանք են կատարում: Հարկերի ժամանակին և ճիշտ վճարմամբ լուծվում են համապետական հարցեր:

– Պարո՛ն Գեւորգյան, իսկ վերեւներում, երբ հարկային ոլորտում օրենսդրական փոփոխություններ են կատարում, Ձեր ձայնը լսո՞ւմ են, դրանք քննարկո՞ւմ են հարկային տեսչությունների աշխատակիցների հետ:

– Իհարկե, առաջարկներ ենք ներկայացնում, շատ օրենսդրական փաթեթների քննարկմանն ենք մասնակցել, մեր կարծիքը հայտնել: Պետական եկամուտների կոմիտեում հիմա գործում է նաեւ «կլոր սեղան», որի շուրջ քննարկվում են տեղերից բարձրացված հարցերը եւ օրենսդրական նախագծերը:

– Եվ վերջում` հարկային-հարկատու հարաբերություններն այժմ ի՞նչ որակի հանգրվան են հասել:

– Մենք հիմա փորձում ենք ավելի քիչ շփումներ ունենալ հարկ վճարողների հետ, շեշտադրումն այժմ վերլուծական աշխատանքների վրա է, որը հարկ վճարողին տեսանելի չէ: Եթե հարկատուն հարկային խնդիրներ չունի, նորմալ կատարում է իր պարտավորությունները, ապա իր համար հանգիստ աշխատում է` առանց զգալու ավելորդ լարվածություն: Այսինքն` վերլուծական աշխատանքը մեր առաջնային ուղղություններից է: ՊԵԿ-ում գործում է նաեւ «Թեժ գիծ», որից օգտվում եւ իրենց բողոքներն են հայտնում հարկային համակարգից դժգոհություն ունեցողները:

ԱՐՄԻՆԵ ԱՎԱԳՅԱՆ