Սյունիքի հանքարդյունաբերական ձեռնարկություններում ոչ սովորական ժամանակներ են

Հանրապետության առաջին 1000 խոշոր հարկ վճարողների եւ նրանց կողմից վճարված հարկերի ու տուրքերի մեծությունների մասին պաշտոնական տեղեկագիրը՝ եռամսյակը մեկ անգամ հրապարակվող, մեծ հետաքրքրության է սովորաբար արժանանում Սյունիքում: Եվ դա այն պատճառով, որ դրանում ավանդաբար արտացոլվում է մարզի երեք հանքարդյունաբերական ընկերության վիճակը: Իսկ լեռնահանքային արդյունաբերությունը մարզի տնտեսության մեջ ներկայումս զբաղեցնում է 66,4 տոկոս, մարզի արդյունաբերության մեջ՝ 81,9 տոկոս:

2016թ. հունվար-սեպտեմբեր ամիսների աշխատանքի արդյունքում «Զանգեզուրի ՊՄԿ» ՓԲ ընկերությունը խոշոր հարկատուների ցուցակում զբաղեցնում է 17-րդ հորիզոնականը՝ զիջելով տարիներ շարունակ զբաղեցրած 1-ին, 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ տեղերը: Ինը ամսում այդ ընկերության կողմից պետական բյուջե վճարված հարկերի ընդհանուր գումարը կազմել է մոտ 5,2 մլրդ դրամ, որը գրեթե հինգ անգամ պակաս է 2013-ի նույն ժամանակաշրջանի ցուցանիշից (26, 3 մլրդ դրամ), մոտ 3,5 անգամ ցածր՝ 2015-ի համապատասխան ժամանակաշրջանի համեմատությամբ:

Կապանի լեռնահարստացման կոմբինատն ընթացիկ տարվա ինը ամսում պետական բյուջե է վճարել մոտ 1,8 մլրդ դրամ (հարկերի ընդհանուր գումարը): Մեկ տարի առաջ այդ ցուցանիշը 2,3 մլրդ դրամ էր, 2014-ին՝ 4,1 մլրդ:

«Ագարակի ՊՄԿ» ՓԲ ընկերությունը 2016թ. ինը ամսում պետական բյուջե է վճարել 1,1 մլրդ դրամ (հարկերի ընդհանուր գումարը): Այդ թիվը զիջում է նախորդ տարիների համապատասխան ժամանակաշրջանի ցուցանիշներին. 2015-ին՝ 2,2 մլրդ դրամ, 2014-ին՝ 2,3 մլրդ, 2013-ին՝ 2,5 մլրդ:

Իհարկե, լեռնահանքային արդյունաբերության վիճակի մասին կարելի է պատկերացում կազմել այլ ցուցանիշներով եւս, բայց բավարարվենք վերոնշյալ տեղեկություններով:

Նման հետընթացի գլխավոր պատճառը, անշուշտ, գունավոր մետաղների միջազգային շուկայում գների աննախադեպ անկումն է: Դրության մասին շատ թե քիչ պատկերացում կազմելու համար ասենք, որ մեկ տ մոլիբդենի գինը 2012 թվականի մոտ 33 հազարից հասել է 15250 դոլարի (2016թ. նոյեմբերի 17-ի դրությամբ): Որոշ կայունացում էր նկատվել 2014-ին, բայց կրկին՝ հետընթաց:

Մեկ տոննա պղնձի գինը ս.թ. նոյեմբերի 17-ի դրությամբ 5459 դոլար էր, այս տարեսկզբին՝ 4468 դոլար: Մինչդեռ 2012 թվականին մեկ տոննա պղինձն արժեր 8296 դոլար: Վերջին ամսում նկատվում է պղնձի գնի դանդաղ աճ:

Մեզանում արձանագրված հետընթացը, անտարակույս, նաեւ սուբեկտիվ պատճառներ ունի, բայց դրանք այս դեպքում երկրորդական նշանակություն ունեն, եւ նպատակահարմար չենք գտնում դրանց շուրջ հիմա քննարկում ծավալել:

Մարզի հանքարդյունաբերական երեք խոշոր ձեռնարկությունում առկա աշխատատեղերի պահպանումը եւ սոցիալական առաջնահերթ ծրագրերի կատարումը, կարծում ենք, իրավիճակից բխող առաջնահերթ խնդիրն է ներկա փուլում:

Իսկ թե ինչ զարգացումներ կարձանագրվեն մետաղների լոնդոնյան բորսայում՝ դժվար է գուշակել: Մի բան կարելի է ստույգ ասել՝ մետաղների շուկայում տիրող ոչ բարենպաստ վիճակը համաշխարհային տնտեսությանը պատած ընդհանուր ճգնաժամի դրսեւորումներից է: Եվ համաշխարհային տնտեսության զարգացման միտումներից կախված կլինեն մետաղների բորսայում ամեն օր արձանագրվող ցուցանիշները: Տեսնենք…

ՍԱՄՎԵԼ ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ